Avrupa Birliği Bakanlığı Eğitim ve Gençlik Programları Gençlik Projeleri kapsamında desteklenen “Bağımlı olma kendin ol ”  isimli projemizin Yutdışı eğitim ve Seminer çalışmalarını Temmuz Ayının içinde Almanya’ nın Frankfurt şehrinde gerçekleştirdik.

Projemize, Kırıkkale Cumhuriyet Başsavcı vekili Ali Önüş , Adalet Bakanlığı  Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü Eğitim Dairesinde Tetkik Çiğdem Ekici Şavaş, Hayat Boyu Eğitimi Geliştirme ve Meslek Edindirme Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Doğan, Kırıkkale Sosyal Hizmet Merkezi Müdürü Muradiye Oral ve derneğimizin üyesi olan öğretmen, sosyolog, psikolog ve sağlık çalışanı üyelerimiz katılmıştır.

Projemiz kapsamında Frankfurt şehrinde  bağımlılıkla ilgili alanda hizmet veren kurumlar yerinde ziyaret edilmiş olup bu alanda eğitim ve seminer çalışmalarında bulunmuştur.

Projemizin Yurtdışı hareketliliği neticesinde bazı notlar ve raporlar şöyledir;

BAĞIMLI OLMA KENDİN OL

Proje ziyaretleri: Almanya Frankfurt, 20-27 temmuz 2015

Ziyaret Edilen Kurumlar:   Burger Hospital Frankfurt,Landgericht  Hanau ( Hanu Ceza Mahkemesi), Terapiedorf   Villa Lilly   (Terapi Kiliniği).

Kurum Ziyaretlerinden Edilen Bilgiler: Teknik ziyaretlerle Alman sistemi hakkında bilgi edinilmiştir.  Buna göre özelikle madde bağımlıları için madde satışı devlet tarafından gerçekleşmek üzere serbest bırakılmış, böylece devletin kontrolü altına  alınmıştır.  Bağımlı bireylerin madde kullanımı gerçekleştirebilecekleri ‘kontrollü bağımlılık odaları bulunmaktadır.   Tedavi çeşitli basamaklara ayrılarak adım adım uygulanmaktadır.  Hastane, savcılık ve terapi kliniğinin görevleri tamamen birbirinden ayrıştırılmıştır.  Suç unsuru söz konusu olduğunda işlemler polis merkezlerinde gerçekleşmekte çok nadiren savcılık birimlerine yansımaktadır. Savcılık birimi için buroktatik kısmı (yazışma vs.) ile ilgilenmektedir. Tedavi ise öncelikle bağımlı bireylerin gönüllü olması esasına dayanmaktadır. Zorunlu tedavi uygulanmamaktadır.  Bağımlılık bir hastalık olarak algılanmakta, bireylere bu şekilde yaklaşılmaktadır.  Hastane ziyaretinde  hastanenin gönüllü bağımlı kişilere ‘yatılı’ uzman ekiplerden oluşan (psikolog, psikiyarist, pediatrist vs.) ekiplerce bireysel ve grup görüşmelerinden oluşan  dört haftalık tedaviye hazırlık programı uygulanmaktadır. Program içeriği hastalara farkındalık kazandırma ve tedaviye hazırlmaya amaçlayan psikoeğitim grupları ve görüşmelerden oluşmaktadır. Genel bir sivil hastane olan hastenede madde bağımlılıları için ayrı bir bölüm ayrılmıştır.  Ayrıca hastanenin bağımlılık birimi dışarıdan gelen gönüllü sivil toplum örgütlerinin çalışmalarına da açıktır. Uygulama içinde uğraşı terapisi (ergoterapi) seanslarına da yer verildiği gözlemlenmiştir. Terapiye hazırlığı tamalayan hastalar uygun kiniklere yönlendirilmektedir. Lilly Kliniği de bu terapi kinik özel merkezlerinden biridir. Bu klinik özel bir kinik olmakla birlikte, tedavi masrafları sigorta tarafından karşılnmaktadır. Bu terapi kiniğinin oldukça geniş bir mekanda şehirden uzak doğa ortamında kurulmuş bir merkez olduğu görülmüştür. Her türlü bağımlılığa hizmet veren bu merkeze hastalar gönüllü olarak gelmektedirler. Almanyanın bütün eyaletlerinden kiliniğe hasta kabül edilmektedir.  Adli mercilerce yönlendirilen hastalara ise adli mercilerce terapi olmak yada ceza evinde kalmak seçeneği sunulmuş olup kliniğe gelen hastalar terapi almayı seçmiş olanlardır. Kadın ve erkek hastalar birlikte kinikle tedavi olmakta olup, yatılı bir klinik olan merkezde hastalar 10 ay süren tedavi programına tabi tutulmaktadır.  Terapi merkezinde hastalar merkezin kurallarına sıkı uyum sağlamak zorundadır (kendilerine verilen görevleri yapmamak, madde kullanmak vs.) Kurallara uymayanlar knikten atılmaktadır.  Hastalar sırayla günlük yemek temizlik gibi işleri yapmakta, erken kalkıp yürüyüş gibi spor faaliyetlerine boya, marangozluk, seara işçiliği gibi meslek edindirici faaliyetlere  katılmaktadır.  Ergoterapi, öfke kontrolü gibi programlara tabi tutulmktadır.  Kilinik bireyleri tedavi etmekle birlikte, sosyal yaşam ve bireysel beceriler geliştirme, günlük yaşam kurallarına alıştırmayı amaçlamıştır. Bunlarla birlikte hastalarla yapılan  ön görüşmelerden  sonra  uygun bireysel ve grup tedavileri başlatılmaktadır. Burada hastanın durumuna uygun yaklaşım uygulanmaktadır. Bu bağlamda kinikte psikoanalitik, bilişsel davranış ve gestalt gibi yaklaşımlar uygulanabilmektedir. Her yaklaşımın uzmanı kilinkte görev almaktadır. Çocuklu anneler çocukları ile birlikte kalabilmektedir. Çocuklar bir ayrı bir kreş ortamı oluşturulmuş  olu, çocuklarla pedagooglar ilgilenmektedir. Kreş zaman zaman habersiz ziyaretlerle sosyal hizmet uzmaları tarafından denetlenmektedir. Çalışan  personelkinikte mesai saatleri içinde  yer almaktadır.  Adeta bir kamp ortamı izlenimi uyandırmaktadır.  Almanya da toplam 85 madde bağımlığı tedavi merkezi olup, bu klinik Almanya’nın en büyük kliniğidir.

Alman sisteminde genelde hizmetlerin koordinesi belediyler tarafından sağlanıyor. Ülke genelinde madde kullanımı zararını azatlamk amacı ile uyuşturucu tüketim odaları oluşturulmuş durumdadır. Kişilere tek kullanımlık steril enjeksiyon verilmektedir.

Almanyada yasadışı uyuşturucu bulundurmak cezai müeyyide gerektiren suçtur.  Kişiler, yalnızca kullanım için çok az miktarda uyuşturucu bulundurma halinde kovuşturmadan muaf olabiliyor.  Bulundurma halinde suça karar vermek için: – Uyuşturucunun tipi ve miktarı, – Kişinin madde kullanım öz geçmişi, Mahkumiyete kamu oyu yaklaşımı dikkate alınır. Kişi mahkumiyet alsa dahi, tedavi programını kabul ederse cezası hafifletilir ya da azaltılır.  Yasalarda cezalandırma yerine tedavi prensibi kabül edilmiştir. Yasa dışı uyuşturucu kaçakçılığı, tarımını yapmak ve imal etmek en fazla ceza gerektiren suçlardır.

Hollanda sistemi (Genel Bilgiler):

Kuruyucu hizmetler kamu ve sivil toplum kuruluşları işbirliğnce yürütülür. Tedavi hizmetleri ayakta, yarı ve tam yataklı hizmetlerle gerçekleşir.  İkame tedavisi ağırlıklı olarak uzman bağımlılık tedavi birimlerince yapılır.  Sosyal çalışmalar genellikle ayakta tedavi hizmetleri kurumlarında temel hizmetler kapsamında sunulur. Sokak serserilerine gündüz barınağı, ağır bağımlılar için madde kullanma odaları gibi hizmetler sağlar.  Bu hizmetlerin bir diğer hedef grubu ise damar içi madde kullanıcıları, aşırı derecede problemli bağımlılar ve yabancı ülkelerden olan kullanıcılardır. Enjektör ve iğne değişim hizmeti Hollanda’da 20 yıldır uygulanmaktadır. İğne değişim programları temel olarak sokak çalışanları tarafından uygulanmaktadır.  Sosyal çalışmalar, “akran eğitim teknikleri” kullanmaktadır.  Ayrıca uyuşturucu ile ilgili bir suçtan yalnızca birkaç aylığına hapse girmiş mahkumlara yönelik eğitim programı da sunmaktadır.    Hollanda uyuşturucu yasası, kanabis piyasasının ayrılması prensibine dayalıdır. Dolayısıyla yasadışı uyuşturucular iki liste halinde sınıflanmıştır: qListe I: Kabul edilemez riskler taşıyan maddeler qListe II: Diğer maddeler  Liste II de yer alan maddelerle ilgili cezalar Liste I’de yer alan maddelerle ilgili cezalardan daha düşüktür.yuşturucu kullanımı suç değildir.  Uyuşturucu kullanımının yasaklandığı yer ve durumlar vardır (Okul gibi). Kişisel kullanım için 0.5 gramdan az ağır uyuşturuculardan (Liste I) bulundurmak ya da 5 gramdan az kanabis (Liste II) bulundurmak cezai müeyyide gerektirmez.  Ticari amaçla madde bulundurmak, maddenin tipine ve miktarına bağlı olarak cezai kovuşturma gerektirir ve 1 aydan 8 yıla kadar değişebilen hapis cezası ile cezalandırılır.  Suç birden fazla kere işlenmişse daha fazla ceza verilebilir.  Afyon Kanununa göre sınıflandırılmış herhangi bir uyuşturucu maddenin ihracı ya da ithali ciddi bir suç olarak değerlendirilir ve maddenin yer aldığı sınıfa göre 16 yıl ya da daha fazla hapis ile cezalandırılır. Hollanda uyuşturucu politikası: “Uyuşturucu istenmeyen bir şeydir fakat Hollanda toplumunun kaçınılmaz bir gerçeğidir” ilkesine dayanır. Bu nedenle Hollanda uyuşturucu politikasının temel amacı birey, yakın çevresi ve toplum açısından madde kullanımın risklerini sınırlamak ya da kaçınmalarını sağlamaktır. Sağlık, Refah ve Spor Bakanlığı uyuşturucu politikasının koordinasyonundan sorumludur. Adalet Bakanlığı yasaların uygulanmasından sorumludur.  Yerel yönetimlerle ilgili konular ve polisiye durumlar İçişleri Bakanlığı ve Kraliyet İlişkileri’nin yetkisi altındadır.

Günlük Çalışmalar ve Akılda Kalanlar

21 Temmuz 2015 tarihinde Bürgerhospital Frankfurt’a gidilmiştir. Başhekim Herr Paul tarafından seminer verilmiştir. 1771 yılında kurulan hastane çeşitli branşlarda hizmet vermeye başlamış, 1960 dan bu yana da eroin bağımlılığı için senede 1200 hasta görmektedir. Herr Paul; Almanya’da 1.3 milyon insanın alkol bağımlısı olduğunu bunların %30 unun tedaviye başvurduğunu, en büyük sorunun alkol ve sigara gibi legal uyuşturucular olduğunu, 600 bin kişinin esrar, 180 bin kişinin eroin kullandığını, en fazla kullanılan illegal olan uyuşturucunun esrar olduğunu, bağımlıların 70 bini ilaç (metadon) tedavisi gördüğünü, verdikleri tedavinin sağlık sigortası kapsamında olduğunu, hastaların kendi istekleriyle hastaneye başvurduklarını, 3 haftalık bir programa aldıklarını belirtmiştir. Tedavi sonrasında anket yapıldığını, ankete katılmak için %50 sinin başvurduğunu, önemli olanın hastanın kendi isteği ile gelmesinin olduğu üzerinde durmuştur.

Bağımlı kişiler ilk olarak Danışman a gidiyor. İkinci basamak olarak hastaneye geliyorlar. Hastanede ne yapılacağı planlanıyor. Ne kadar kalacakları planlanıyor. En az 10 gün en fazla 4 hafta hastanede kalabiliyorlar. Hastanedeki tedavileri bittikten sonra 6 ay ila 1 sene arasında terapi yapılıyor. Almanya, Frankfurt taki bağımlılar  için 9158.960 euro bütçe ayırmış.

Hastanenin 25 yataklı bağımlılık bölümünde odalar 1 veya 2 yataklıdır. İlk olarak hastaya check up, ardından hastaya ne yapılabileceğine dair mülakat yapılıyor. Tam veya yarı kapalı ortamda tutuluyorlar. Sigara alkol yasak. İdrar kontrolü şeffaf camın arkasında veriliyor, kişi idrar verirken görülüyor. Gerektiğinde metadon veriliyor.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           Bölümde 3 doktor, 1 psikolog, 1 sosyal hizmet uzmanı,12 hasta bakıcı,1 ergoterapist,1 fizyoterapist bulunmaktadır. Motivasyonel görüşme, psikoeğitim, bireysel ve grup çalışmalarının yanı sıra kişi merkezli aktiviteler ve fizik tedavi uygulanmaktadır.

Ayrıca Frankfurt ta 1-2 kere deneyip eroini bırakamayanlar için 4 tane legal uyuşturucu kullanma odası var. Günde 2800 tane iğne veriliyor. Bağımlılıkta amaç hayatta kalmak. Bunu yapmaması gerektiğini öğrenmeli. İğne alması bile adım. Çünkü; hepatit gibi hastalıklar olmuyor. Bağımlı kişi madde almak için hırsızlık yapıyorsa ceza yerine terapi verilmesi uygun görülebiliyor. Hakim, bilirkişi ve kendisi ile ortak görüşme yapılıyor. 3 sene ceza 2 sene terapi verilebiliyor.

Başhekimden sonra sözü Danışman almıştır. Danışman, danışmanlık sürecinde terapi sunulmadığını, danışmanların  otobüsle, okul, ana okul, gençlerin bulunduğu yerlere, parti alanlarına, staj yapılan yerlere giderek uyuşturucu kullananları bilgilendirmek amacıyla stand kurduklarını, gerekli durumlarda hastaneye yönlendirdiklerini belirtmiştir.

22 Temmuz 2015 tarihinde Hanau Ceza Mahkemesini ziyarette bulunuldu. Başsavcı tarafından karşılandık. Adliye 2 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm esas mahkeme kısmı ikinci bölüm ise yerel mahkeme ve savcılık kısmı. Yerel mahkemede 330 kişi çalışmaktadır. Savcılık kısmında bürokratik işler yapılmaktadır. İfadeyi polis alır. Ekstra durumlarda savcılık da alabilir. Polisten sonra kişi mahkemeye çıkarılır.

Şartlı tahliye yöneticisi ile yapılan görüşmede genç ve yetişkinlerin şartlı tahliyelerine yardımcı olduklarını, hapse girmemiş ceza işlemiş bireylerin denetimli serbestliği, iyi halden 2/3 yatmış son şartlı tahliye olanlar, 2 sene yatıp çıkanlar, bağımlılıkta sorun yaşadığı için şartlı tahliye memurunun gözetimi altında tutulanlarla ilgilendiklerini belirtmiştir. Şartlı tahliye ile çıkanlar karakola imzalarını atmadıkları için tekrar mahkemeye çıkabiliyor. Şartlı tahliye memurunun görevi, profesyonel yerleri bulup yönlendirme, danışmanlık, yardım etmek, mahkemenin verdiği kararın uygulanıp uygulanmadığını takip etmektir.

Bağımlıların ¼ ü tekrar suça karışıyor. Yine suç işlerse mahkemeye geliyor. İşler kötüye gidebiliyor. Bu iş fahri olarak da yapılıyor ancak gönüllü olan kişinin işi bilmesi gerekiyor. Hanau da 10 şartlı tahliye memuru 632 şartlı tahliye edilen kişi bulunmaktadır. Cinsel suça bakan 2 personel 45 kişiye bakıyor.

Şartlı tahliye memurları iş bulma kurumu, borç danışmanlık birimi, gençlik ıslah merkezi, bağımlılık merkezi ile beraber çalışıyorlar. İş, çocuk, aile, borç, göç sorunu üzerinde konuşup yönlendirme yapıyorlar.

‘’Hilfe zur selbsthilfe’’ Onun kendisine yardım etmesine yardım ediyoruz.

Şartlı tahliye müdürü haftada 1 toplantıya katılıyor, ayda 1 komple herkes toplanıyor. Adli para cezalarına da Şartlı Tahliye Memuru bakıyor.

Tahliye olan görevini yapmazsa memur rapor yazıyor yükümlüyü Şartlı tahliye müdürü çağırıp konuşuyor. Ya mahkemeye çıkıyor ya süreci uzuyor.

23 Temmuz 2015 de Therapiedorf Villa Lilly merkezi’ne gidildi. 37 futbol sahası büyüklüğünde olan bir merkez. Bağımlı kişi hastanedeki tedavisinin ardından rehabilitasyon merkezine geliyor. Toplamda 45 çalışan var. Herr Röser, bağımlılıkta disiplin önemli olduğunu belirtmiştir.  Buraya gelenler yarım gün bireysel/grup terapisi diğer yarım günde atölyelerde çalışıyor. Tavuk, koyun, domuz çiftlikleri, ahşap atölyesi, mobilya atölyesi, sera , fırın,  çamaşırhane, yemekhane var. Göl var. Spor salonu var. Hastaların çocuklarının bakımını sağlayacak kreş var. Kreşte 3 yaşından 6 yaşına kadar 15 çocuk var.

Merkezin %40 ı bayan %60 ı erkek. 45 çalışan,25 hasta bulunmakta. Devlet günlük 117 euro bütçe ayırmış. En az 4 ay en fazla 10 ay kalabiliyorlar. 180 koyun, 300 tavuk haftada 600 yumurta, 12 domuz var. Sigara içme zamanları var. Uymazsa 2.5 km yürüme cezası var.

Sabah 6.30 da kalkış kahvaltıdan önce yürüyüş, sonra kahvaltı. Sosyalleşip çevrelerindekilerle konuşmaları için kahvaltıdan önce 20 dakika bekleniyor sonra yemek veriliyor. 8.15 te toplantı 18.30 da gün değerlendirme toplantısı yapıldıktan sonra paydos ediliyor. Hasta kurallara uymazsa ihtar ediliyor devam ederse merkezden gönderiliyor. Merkezde hastalar 2 ayda 1 rotasyona tabi. Yeni gelen hastaya daha önce orada bulunan bir hasta oryantasyon için yardımcı oluyor. Ne yapması gerektiğini, kuralları anlatıyor. Gruba entegrasyonunu sağlıyor. İş saatinde telefonla görüşmeleri yasak. Her gün iş saatinden sonra aileler ziyaret edebiliyor. Odalarda tv yok. Haftada 2 film izleme hakları var grup olarak hangi filmi izleyeceklerine karar veriliyor. Satranç, kitap okuma, spor..

Herr Röser, gelen hastanın kendi isteği ile geldiğinden kurallara uymaya hazır olduğunu uymayan hastanın gideceğini, 20 yılını bağımlı olarak geçirmiş birinin 10 ayını iyi değerlendirmek gerektiğini belirtmiştir. Rehabilitasyon merkezinde ilaç verilmiyor. İlaç hastane aşamasında veriliyor. Yılda 260 hasta başarı oranı %50

10 sonra dilekçe verip kabul olursa tekrar tedavi olabiliyor. Hastalar yemek yapıyor dağıtıyor, internet sadece 1 ortak yerde kullanılıyor. Odalarda yemek yenmiyor. Amaç sosyalleşmek, izolasyonu engellemek, beraberliği öğrenmek. 4 hafta sonra alışveriş yapma imkanları var. Devlet 340 euro harçlık veriyor. Kişi bu parayı istediği şekilde harcıyor.

Hastaya göre plan yapılıyor. İlk doktor tarafından kayıt için uygun olup olmadığına dair kontrol ediliyor. Psikolojik sorunu var mı, spor için uygun mu, agresifliğe karşı bir sorunu var mı, çocuğu var mı diye kontrol ediliyor. Her hafta terapistle grup terapisi yapılıyor. Her sabah grup toplantısı yapılıyor her hasta günde 2 kere grup terapisi görüyor. Hafta sonları aile terapisi, davranışsal, geştalt, psikoanalitik yaklaşımdan biri kişiye hangisi uygunsa kişiye özel terapi uygulanıyor.

Hastalar arasında duygusal yakınlık olursa doktor ve psikolog görüşme yapıyor. İlk 4 hafta içinde cinsel ilişki yasak.

Şimdiye kadar yaşanan en kötü olay, hastanın birinin dışarıdan eroin getirmiş, merkezde komaya girmiş, hastanede vefat etmesiymiş.

Teknik ziyaretlerin ardından Türkiye deki bağımlılıkla mücadele çalışmaları hakkında Kırıkkale Cumhuriyet Başsavcı vekili Ali Önüş  ve Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü Eğitim Dairesi Tetkik Hakimi  Çiğdem Ekici Savaş ve Denetimli Serbestlik Uzamanı ve HEGMED yönetim Kurulu Başkanı Ömer Doğan bilgilendirme yaptı.

Türkiye de hizmet veren kurumlar ve aile yaklaşımları ile ilgili olarak Kırıkkale Sosyal Hizmet Merkezi Müdürü Muradiye Oral ve Kişisel Gelişim Uzmanı Ergül Özkul konuşma yaptı.